Adwent to wyjątkowy czas w roku liturgicznym, pełen refleksji i duchowego przygotowania. Często kojarzymy go wyłącznie z oczekiwaniem na Boże Narodzenie, jednak w rzeczywistości adwent dzieli się na dwie części, z których każda ma nieco inny charakter i przesłanie. Podział adwentu na dwie części wiąże się również z koniecznością doboru nieco innych pieśni do liturgii.
Pierwsza część adwentu, trwająca od jego początku aż do 16 grudnia, koncentruje się na eschatologicznym wymiarze wiary. W tym czasie liturgia Kościoła przypomina nam o powtórnym przyjściu Chrystusa na końcu czasów, czyli o paruzji. Czytania biblijne i teksty liturgiczne podkreślają motyw czuwania i gotowości na przyjście Pana.
W tym okresie często słyszymy słowa Jezusa zachęcające do przebudzenia: „Czuwajcie więc, bo nie wiecie, w którym dniu Pan wasz przyjdzie” (Mt 24,42). Kościół przypomina nam, że życie chrześcijanina to nie tylko oczekiwanie na coroczne święta, ale również przygotowanie na ostateczne spotkanie z Bogiem.
W kontekście muzyki organowej i liturgii warto zwrócić uwagę na charakterystyczne pieśni wykonywane w tym czasie. Często pojawiają się utwory pełne tęsknoty i nadziei, takie jak „Oto Pan przybywa” czy „Przybądź Panie”. Melodie pieśni są podniosłe, a harmonia nierzadko buduje nastrój tajemnicy i oczekiwania. Organista, planując repertuar, może sięgnąć po utwory o głębokim, refleksyjnym charakterze, które podkreślają powagę eschatologicznego przesłania.
Druga część adwentu rozpoczyna się 17 grudnia i trwa do Wigilii Bożego Narodzenia. W tym okresie zmienia się akcent liturgiczny – z oczekiwania na powtórne przyjście Chrystusa przechodzimy do bezpośredniego przygotowania na pamiątkę Jego narodzin w Betlejem. Teksty liturgiczne skupiają się na wydarzeniach zapowiadających przyjście Mesjasza, a w liturgii pojawiają się tzw. Wielkie Antyfony „O” (np. „O Sapientia” – „O Mądrości” czy „O Emmanuel” – „O Emmanuelu”).
W tym czasie nastrój liturgii staje się bardziej radosny, co znajduje swoje odzwierciedlenie również w doborze pieśni i muzyki. Organista może włączyć do repertuaru utwory o cieplejszym, bardziej świątecznym charakterze, jak chociażby „Archanioł Boży Gabryjel”, „Grzechem Adama”, „Matko odkupiciela" czy „Pragniemy Ciebie". Melodie stają się bardziej liryczne, podkreślając radość z nadchodzących świąt.
Dla organisty czas adwentu to wyjątkowa okazja do wzbogacenia liturgii odpowiednią muzyką. Warto zwrócić uwagę na to, jak zmienia się charakter tego okresu, i dostosować repertuar do jego dwóch etapów. W pierwszej części Adwentu warto sięgać po utwory budujące nastrój oczekiwania i refleksji, natomiast w drugiej – wprowadzać radosne akcenty przygotowujące na świętowanie Bożego Narodzenia.
Warto także pamiętać o tradycyjnych pieśniach adwentowych, które są ważnym elementem duchowego przygotowania wiernych. Pieśni takie jak „Rorate caeli” czy „Niebiosa, rosę spuśćcie nam” mogą być wykonywane zarówno wokalnie, jak i instrumentalnie, podkreślając wyjątkowy charakter adwentu.
Adwent to czas duchowego przygotowania, który ma dwie odsłony: pierwsza przypomina o paruzji, druga prowadzi nas do Bożego Narodzenia. Organista, jako współtwórca liturgii, ma niezwykłą możliwość podkreślenia tej zmiany poprzez odpowiedni dobór muzyki. Niech ten czas będzie dla wszystkich nie tylko okresem radosnego oczekiwania, ale także momentem głębokiej refleksji nad tajemnicą zbawienia.
©Jakub Brandt 2025