Jedną z najważniejszych, najbardziej rozbudowanych i najbardziej uroczystych liturgii w ciągu roku jest Wigilia Paschalna. Jest ona jedyna w swoim rodzaju, a co za tym idzie, należy się do niej w odpowiedni sposób przygotować. Jakie śpiewy wykonać podczas liturgii? Kiedy zagrać "Chwała na wysokości"? Jakie pieśni zagrać na procesję rezurekcyjną? Na te i wiele innych pytań znajdziesz odpowiedź w tym artykule!
Wigilia Paschalna rozpoczyna się, gdy zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz świątyni panuje mrok. W pobliżu kościoła należy rozpalić ognisko. Kapłan sprawujący liturgię pozdrawia wszystkich zgromadzonych. Następnie poświęca ogień. W dalszej kolejności żłobi odpowiednie symbole na paschale.
Z zapalonym paschałem kapłan oraz cała służba liturgiczna w ciszy wchodzą do kościoła. Kapłan co jakiś czas (trzykrotnie) intonuje aklamację "Światło Chrystusa", na co lud odpowiada "Bogu niech będą dzięki".
Bardzo ważnym i niezwykle uroczystym momentem liturgii Wigilii Paschalnej jest śpiew orędzia wielkanocnego. "Exultet" może śpiewać kapłan, diakon lub też przygotowana osoba świecka. Jeśli śpiew wykonuje kantor niebędący diakonem, opuszcza się fragment śpiewu "A zatem proszę Was bracia najmilsi", aż do końca wstępu, włącznie z pozdrowieniem "Pan z Wami". Śpiew orędzia kończy się potrójnym "Amen" śpiewanym przez całe zgromadzenie. Warto, aby organiści i kantorzy w odpowiedni sposób się do niego przygotowali, by potrafić odpowiedzieć we właściwej tonacji.
Po śpiewie "Exultet" przechodzimy do liturgii słowa - najbardziej rozbudowanej części podczas Wigilii Paschalnej. Następuje kolejno 7 czytań, 7 psalmów oraz 7 modlitw celebransa po każdym z psalmów. To naszą rolą, drodzy organiści, jest odpowiednie przygotowanie psałterzystów do posługi w Wigilię Paschalną. Pamiętajmy, że melodie psalmów nie mogą się powtarzać. Refreny psalmów powinny być również łatwe do powtórzenia przez całe zgromadzenie.
Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu oraz po psalmie i modlitwie celebransa zapala się świece na ołtarzu. W tym samym czasie po raz pierwszy wybrzmiewają organy. Kapłan intonuje hymn "Chwała na wysokości Bogu", który śpiewa całe zgromadzenie. Po skończonym śpiewie celebrans odmawia kolektę.
Po modlitwie lektor odczytuje fragment z Listu Apostoła. Następnie ma miejsce kolejny uroczysty moment liturgii - śpiew psalmu allelujatycznego. Ważne, by był on wykonany, podobnie jak cała liturgia słowa, z ambony w prezbiterium.
Po zakończonym śpiewie kapłan odczytuje Ewangelię. Pamiętajmy, że jeśli po odczytaniu następuje odniesienie Ewangeliarza, śpiew aklamacji "Alleluja" należy powtórzyć, tym razem już może to zrobić organista lub kantor z chóru.
Po liturgii słowa oraz krótkiej homilii przechodzimy do liturgii chrzcielnej. W tej części może mieć miejsce chrzest (lub chrzty), co delikatnie zmienia formułę oraz pojawiające się modlitwy.
Po modlitwie celebransa ma miejsce litania do Wszystkich Świętych, która powinna być śpiewana od ołtarza Słowa Bożego lub bezpośrednio przy chrzcielnicy.
Następnie kapłan błogosławi wodę chrzcielną wykonując śpiew, który lud kończy słowem "amen". Bezpośrednio po tym śpiewie kapłana całe zgromadzenie śpiewa aklamację "Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu, jak była na początku, teraz i zawsze i na wieki wieków, amen." Śpiew ten może zostać powtórzony trzykrotnie.
W dalszej części liturgii następuje błogosławieństwo wody do pokropienia oraz odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Na zakończenie kapłan przechodzi przez całą świątynię i kropi wiernych. W tym czasie wykonuje się śpiew, którego treść mówi o sakramencie chrztu. Najlepsze śpiewy to "Com przyrzekł Bogu" oraz "Przez chrztu świętego wielki dar".
W liturgii opuszcza się wyznanie wiary i od razu przechodzi się do modlitwy powszechnej, która może być w sposób uroczysty wyśpiewana.
Bezpośrednio po modlitwie powszechnej, jak zwykle, przechodzimy do liturgii eucharystycznej, która rozpoczyna się od przygotowania darów. Od tego momentu możemy już wykonywać śpiewy wielkanocne, dlatego odpowiednie będą "Zwycięzca śmierci" lub "Otrzyjcie już łzy".
Dalsza część liturgii przebiega tak jak zwykle. Warto, aby na koniec Doksologii Wielkiej (Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie...) zaśpiewać potrójne "Amen", aby jeszcze bardziej podkreślić podniosłość chwili i uroczysty charakter liturgii.
W czasie komunii oraz na uwielbienie powinniśmy śpiewać pieśni wielkanocne. Szczególny nacisk należy kłaść na słowo "Alleluja" w śpiewach. Odpowiednie pieśni to:
Jeśli po liturgii nie ma procesji rezurekcyjnej, kapłan udziela błogosławieństwa słowami "Idźcie w pokoju Chrystusa, alleluja, alleluja', na co lud odpowiada "Bogu niech będą dzięki, alleluja, alleluja".
Jeśli na zakończenie liturgii ma miejsce procesja rezurekcyjna, kapłan po modlitwie po komunii oraz po krótkich ogłoszeniach i życzeniach wystawia Najświętszy Sakrament. W tym czasie śpiewa się pieśń eucharystyczną. Następnie kapłan odmawia modlitwę, po której rozpoczynamy procesję z pieśniami wielkanocnymi. Jako pierwszą pieśń można zaśpiewać "Wesoły nam dzień", a później według uznania.
Gdy procesja wróci do kościoła, kapłan odkłada monstrancję na ołtarz. Wtedy należy zaintonować śpiew "Ciebie Boga wysławiamy". Po śpiewie kapłan intonuje aklamację "niebo i ziemia się cieszą, alleluja", na którą lud odpowiada "ze zmartwychwstania Twojego, Chryste, alleluja". Po niej kapłan odmawia modlitwę końcową i błogosławi wszystkich zgromadzonych. Na zakończenie należy zaśpiewać pieśń na uwielbienie oraz pieśń na wyjście. Idealny będzie śpiew "Wesel się Królowo miła".
Tak kończy się liturgia Wigilii Paschalnej.
©Jakub Brandt 2025